سال های”۱۳۱۵ تا ۱۳۲۷” سال های سکوت سینمای ایران در یکی از پر تطالم ترین دوران های تاریخ سیاسی جهان بود. در این فاصله، شرکت های فیلمسازی خارجی فعالیت خود را در ایران گسترش دادند. آغاز جنگ جهانی دوم برای ایران ناامنی و بی ثباتی و فقر به همراه آورد و برای سینمای ایران رکود را به همراه داشت و کمتر کسی با این وضعیت حاضر به سرمایه گذاری میشد. اما سینمای امریکا و اروپا از این پیش آمد در فیلم های مستند استفاده کردند و به پیشرفت های مهمی دست پیدا کردند اما در ایران وضعیت کاملا بر عکس بود و همه چیز به حالت سکون در آمده بود.
در آخرین سال های رکود، سینمای ایران دوباره احیا می شود و چندین نفر از جمله “اسماعیل کوشان” در سال” ۱۳۲۴” استدیوی دوبلاژ و فیلمسازی “میترا فیلم” را تاسیس می کنند.
کوشان که در سال “۱۳۲۱” در کمپانی “یوفای آلمان” به مطالعه سینما، به ویژه دوبلاژ پرداخته بود، پس از یک سال به اتریش می رود و تحصیلاتش را در استدیوی “وین فیلم” دنبال کرد. قبل از بازگشت به ایران او فیلم های ” دختر فراری” و “دختر کولی” را در ترکیه به فارسی دوبله کرد. با نمایش این فیلم ها در ایران کوشان متوجه شد علاقه مردم به فیلم با زبان فارسی بسیار زیاد است و پس از آن فیلم های “زن سنگدل” ، “تاراس بولبا” و “سکوت شب” را در قاهره دوبله کرد که آنها نیز موفق بودند. این موفقیت ها باعث شد تا کوشان به فکر ساختن فیلم بیفتد تا بتواند از این طریق به بازار تجارت سینما وارد شود.
اولین فیلمی کوشان دست به تهیه آن زد فیلم “طوفان زندگی” بود . او برای اینکه فیلم کاملا پولساز باشد از تمام عوامل استفاده کرد.
به طور مثال از “نظام وفا” که معلم و شاعر بود درخواست کرد فیلمنامه را بنویسد. از “علی دریا بیگی” که در آن زمان در هنر تئاتر معروف بود درخواست کرد که کارگردانی فیلم را به عهده بگیرد. موسیقی فیلم توسط دو استاد به نام “خالقی و صبا ” ساخته شد . ترانه های فیلم را “رهی معیری” سرود و استاد بنان آن را خواندند. تمام این عوامل مهم به علاوه اینکه فیلم به زبان فارسی سخن می گفت می توانست در فروش فیلم بسیار موثر باشد و فروش خوبی را در پی داشته باشد. طوفان زندگی در مدت یکسال ساخته شد و در اردیبهشت “۱۳۲۷” در سینما رکس با حضور اشرف پهلوی به روی پرده رفت. اما با تمام تلاشی که کوشان برای سود آوری این فیلم کرد ، این اثر با شکست مواجه شد. نقص فنی در فیلم والبته محتوای تکراری فیلم باعث شد تنها بیست شب بر روی پرده باشد و پس از آن میترا فیلم ورشکست شود.
پس از این ورشکستگی کوشان به تنهایی استدیویی به نام “کوشان فیلم” تاسیس کرد که بعد ها نام آنرا به “پارسفیلم” تغییر داد. کوشان بار دیگر به دنیای دوبله روی آورد و در همان حال به ساختن فیلم نیز پرداخت . فیلمی با نام “زندانی امیر” . نویسنده، کارگردان و فیلمبردار این فیلم خود کوشان بود و مهراقدس خواجه نوری، کیائی، ناصر صانعی و زینت مودب بازیگران فیلم بودند.
حسن علی ملاح و مهرتاش چهار آهنگ برای زندانی امیر ساختند که خانم مرضیه آنرا اجرا کردند. اما این اثر نیز شکست خورد. در آبان “۱۳۲۷” به مدت سه هفته در سینما رکس و هما اکران شد.
بدین ترتیب ساخت فیلم فارسی در ایران باب شد.
استدیوی پارسفیلم پس از آن فیلم “واریته بهاری” را به سینما عرضه می کند. این فیلم در مدت دو ماه ساخته می شود که فیلمنامه اش را آقای پرویز خطیبی نوشت و کوشان آن را فیلمبرداری کرد. استاد شوکت علو، استاد انتظامی، آقایان ملک مطیعی و تقی ظهوری با این فیلم به دنیای سینما وارد شدند. اما واریته ی بهاری فقط چهار شب بر روی پرده بود و این شکست دیگری بود در کارنامه پارسفیلم.
در مورد واریته بهاری و فیلمبرداری آن اینطور بود که دوربینی که کوشان با آن کار کرد دوربینی از نوع “بل اند هاول” بود که برای فیلمبرداری باید کوک میشد و چون کوک دوربین زود به پایان می رسید، بازیگران برای اینکه رفتارشان عادی جلوه کند، ناچار از حرکت تند و سریع در مقابل دوربین بودند. و موضوع دیگر این بود که در اواخر فیلمبرداری، نگاتیو کم آمد و کوشان هر چه گشت نگاتیو نیافت و به ناچار از “پوزتیو” استفاده کردند.
کوشان پس از هر شکستی که با آن مواجه می شد ناامید نمی شد و با امید جلو میرفت. پس از واریته بهاری به ساختن فیلم ” شرمسار” روی آورد. تغییرات کلی در عوامل، بازیگران و وسایل داد. فیلمنامه آن را “علی کسمایی” تهیه کرد. فیلمبرداری آن با شخصی مصری به نام “نوری الاصل” بود و خانم دلکش، دانشور و زرندی با این فیلم به دنیای هنر سینما وارد شدند. شش ماه تهیه فیلم به طول انجامید و در دیماه “۱۳۲۹” در سینماهای هما، رکس و متروپل به نمایش درآمد. داستان این فیلم بر روی روند فیلم های بعدی سینمای ایران تاثیر بسیاری داشت و بسیاری از آن الگو برداری کردند.
طهران بهمن ماه سال ۹۶