پردازشگر شما در هر ثانیه می‌تواند میلیاردها پردازش را اداره کند؛ اما زمان زیادی را صرف خواندن و ذخیره اطلاعات می‌کند و این کار باعث می‌شود تا سرعت کلی سیستم شما پایین بیاید. بنابراین اگر می‌خواهید با هزینه کم و معقولانه سرعت لپ‌تاپ و کامپیوتر خود را بالا ببرید، یک هارد SSD به آن اضافه کنید.
درایوهای حالت جامد، سالید یا همان SSD بهترین درایوهای ذخیره‌سازی با کارایی بالا در سیستم‌های کامپیوتری هستند. این درایوها در مقایسه با هارد درایوهای سنتی انتقال دادۀ سریع‌تری دارند؛ مصرف انرژی‌شان کمتر بوده و ازآنجاکه بخش قابل متحرک و مکانیکی ندارند قابلیت اطمینان و ایمنی زیادتری خواهند داشت. این ویژگی‌ها، هارد SSD را به گزینه جذاب و کاربردی برای کاربران دسکتاپ و کامپیوترهای شخصی تبدیل کرده است. این درایوها در انواع مختلفی تولید می‌شوند که مدل‌های مشهور و محبوب ۲.۵ اینچی، PCIe ،M.2 و مدل‌های سرور از نمونه‌های شاخص آن‌ها می‌باشد.
البته هاردهای SSD با قابلیت‌ها و ویژگی‌های زیادی ارائه‌شده‌اند؛ بنابراین اگر قصد خرید یک درایو حالت جامد دارید باید به این قابلیت‌ها و ویژگی‌ها دقت کنید. در این مقاله به‌صورت کلی به ویژگی‌های کلیدی، نحوه عملکرد و قابلیت‌های درایوهای حالت جامد (SSD) می‌پردازیم تا تصمیم‌گیری شما در خرید آسان‌تر شود.
۱. رابط و درگاه درایو
رابط درواقع قسمتی از درایو است که به‌وسیله کابل، درایو را به مادر بورد متصل می‌کند. رابط‌های هارد SSD در انواع مختلفی هستند و می‌توانند به صورت USB،PCI،SATA و…باشند. البته پروتکل‌های M.2 نیز از دو رابط PCIe و ساتا پشتیبانی می‌کنند.
اما در بیشتر سیستم‌ها از اینترفیس نوع (Serial ATA (SATA استفاده می‌شود که اطلاعات در آن به‌صورت سریال (پشت سر هم) منتقل خواهد شد. بنابراین برای بالاتر بردن سطح عملکرد هارد SSD خود بهتر است از رابط کاربری ساتا با نرخ Gbps 6 استفاده کنید. رابط‌های قدیمی‌تر ساتا، عملکرد خوبی را ارائه می‌دهند اما ممکن است در حین استفاده از هارد SSD سطح عملکرد بالا و قابل انتظاری نداشته باشند. نکته دیگری که باید به یاد داشته باشید این است که سرعت رابط‌ها به‌صورت گیگابایت بر ثانیه رتبه‌بندی می‌شوند. درحالی‌که سرعت خواندن و نوشتن بر روی درایوها به‌صورت مگابایت بر ثانیه است، بنابراین در این قسمت با سرعت‌های رابط کاربری ساتا با مقیاس مگابایت بر ثانیه آشنا خواهید شد. البته این اعداد حداکثر سرعت تئوری این رابط‌ها را نشان می‌دهند و عملکرد واقعی‌شان اندکی کمتر از این مقادیر است. به‌عنوان مثال، درایو حالت جامد SATA III دارای حداکثر سرعت بین ۵۰۰ و ۶۰۰MB / s است.
- SATA III (6Gbps) :750 مگابایت بر ثانیه
- SATA II (3Gbps): 375 مگابایت بر ثانیه
- SATA I (1.5Gbps): 187.5 مگابایت بر ثانیه
۲. ابعاد و اندازه هارد SSD
محدودیت فیزیکی یکی دیگر از مواردی که است که در خرید هارد SSD باید در نظر گرفته شود. اگر قصد خرید یک هارد حالت جامد دارید؛ در ابتدا باید اندازه آن را تعیین کنید. هارد حالت جامد (SSD) ممکن است در اندازه‌های مختلفی ارائه شود که هرکدام دارای مصرف انرژی و مشخصات متفاوتی هستند. به‌عنوان مثال، درایوهای ۲.۵ اینچی بیشتر در لپ‌تاپ‌ها و نوت بوک‌ها استفاده می‌شوند. به‌طور معمول درایوهای ۲.۵ اینچی دارای ارتفاع‌های متنوعی از ۵ میلیمتر تا ۹.۵ میلیمتر هستند. اگر لپ‌تاپ شما یک هارد SSD به قطر ۷.۵ میلیمتر نیاز دارد؛ شما نمی‌توانید از یک هارد SSD با ارتفاع ۹.۵میلیمتر استفاده کنید. حداکثر طول و ارتفاع پشتیبانی شده درایو را قبل از خرید بررسی کنید تا متناسب با سیستمتان خرید کنید. به‌عنوان مثال، برخی از لپ‌تاپ‌های بسیار نازک تنها از کارت‌های M.2 یا کارت‌های mSATA پشتیبانی می‌کنند.
۳. ظرفیت
هر هارد SSD دارای یک ظرفیت مشخص است و شما باید با توجه به نوع نیازتان و بودجه‌ای که در اختیار دارید یک درایو SSD مناسب خریداری کنید. درایوهای SSD موجود در بازار از ۱۲۰ گیگابایت تا ۲ ترابایت و یا بیشتر ارائه می‌شود. درایوهای ۱۲۰ گیگابایتی ارزان‌تر هستند اما فضای کافی ندارند و سرعت سیستم را آنقدرها افزایش نمی‌دهند. بنابراین میزان نیاز خود را بسنجید و یک ظرفیت مناسب خریداری کنید. خرید هارد SSD با ظرفیت کم و یا خیلی زیاد برای شما مناسب نیست.
- ۱۲۸ گیگابایتی: این درایوها به علت کم‌ظرفیت بودن و پایین بودن تعداد ماژول‌های حافظه عملکرد پایینی دارند.
- ۲۵۰ گیگابایتی: این درایوها ارزان‌تر بوده و اما باز هم نمی‌توان ظرفیت و سرعت قابل قبولی را ارائه دهند. بهتر است با توجه به بودجه از یک درایو حداقل ۵۰۰ گیگابایتی استفاده کنید.
- ۵۰۰ گیگابایتی: این درایوها با توجه به قیمت و ظرفیت خود بسیار مناسب هستند.
- ۱ ترا بایتی: این حافظ می‌تواند فضای خوبی در اختیار شما قرار دهد و یک انتخاب مناسب باشد.
- ۲ ترا بایتی: اگر با فایل‌ها و رسانه‌های حجیم و بزرگ کار می‌کنید و می‌خواهید به‌سرعت به آن‌ها دسترسی داشته باشید بهتر است سراغ یک درایو ۲ ترا بایتی بروید.
- ۴ ترا بایتی: این درایو سرعت و حافظه زیادی در اختیار شما قرار می‌دهد؛ اما قیمتشان بسیار بالاتر است و بیشتر مناسب حرفه‌ای‌ها است.
ظرفیت هارد درایو SSD بسیار اهمیت داشته و نقش مهمی در عملکرد آن دارد. دو درایو با یک برند و مشخصات مشابه اما ظرفیت متفاوت؛ عملکرد یکسانی ارائه نمی‌دهند. ظرفیت هارد SSD با تعداد تراشه‌های آن در ارتباط است و بر عملکرد و سرعت کلی آن تأثیر می‌گذارد.
۴. کنترلر و نرم‌افزار
عملکرد یک هارد حالت جامد SSD می‌تواند به‌شدت تحت تأثیر کنترل‌کننده و سیستم‌عاملی باشد که روی هارد نصب شده است. در این راستا شرکت‌های مختلفی کنترلر SSD ارائه می‌دهند؛ شرکت‌هایی مانند اینتل Sandforce؛ Indilinx (در حال حاضر متعلق به توشیبا است)، Marvel ،Silicon Motion توشیبا و سامسونگ در این زمینه فعالیت دارند. هر یک از این شرکت‌ها دارای کنترل‌های متعددی هستند. کنترل‌کننده مسئول مدیریت داده‌ها بین تراشه‌های مختلف حافظه را برعهده دارد و بین حافظه SSD و کامپیوتر ارتباط برقرار می‌کند. علاوه بر این قادر است خطاها و رمزگذاری اطلاعات را کشف کرده و تصحیح کند. علاوه بر کنترلر، سیستم‌عامل SSD تأثیر زیادی بر روی عملکرد هارد SSD و سرعت سیستم دارد.
۵. سرعت خواندن و نوشتن
سرعت خواندن و نوشتن متوالی درواقع نرخ انتقال داده روی درایو را نشان می‌دهد که بهتر است در هنگام خرید باید به آن توجه کنید. البته سرعت‌های ارائه‌شده بیشتر حالت تئوری دارند و در بهترین شرایط آزمایش‌شده است؛ درنتیجه در دنیای واقعی سرعت خواندن و نوشتن هارد شما کمی پایین‌تر است. علاوه بر این سرعت خواندن و نوشتن تصادفی نیز اهمیت دارد، اما اهمیت آن زیاد نیست. درواقع تعداد دستورالعمل‌های خواندن و نوشتن قابل‌اجرا در هر ثانیه (IOPS) یا همان عملکرد تصادفی، هرچقدر بیشتر باشد؛ درایو عملکرد بهتری دارد اما این عامل آنقدرها هم اهمیت ندارد و محسوس نیست.
۶. سیکل نوشتن- پاک کردن
یکی از عامل‌های مهمی که در خرید یک هارد SSD باید در نظر بگیرید عمر و دوام آن است که به‌صورت سیکل نوشتن در اختیار کاربران قرار می‌گیرد. تعداد چرخه‌های خواندن – نوشتن اطلاعات در هارد SSD را سیکل نوشتن می‌گویند که به‌طور دقیق‌تر به سلول‌های حافظه SSD اشاره دارد که کاملاً محدود است. اکثر درایوها دارای رتبه‌بندی در حدود ۳۰۰۰ تا ۵۰۰۰ چرخه نوشتن و پاک کردن هستند.
۷. طول عمر تخمینی
طول عمر تخمینی درایوهای SSD که با واحد ساعت بیان می‌شود، یکی دیگر از اطلاعات مفید در هنگام خرید SSD است که فاصله تخمینی بین خرابی درایو را نشان می‌دهد. هرچفدر که این عدد بالاتر باشد میزان و احتمال خرابی درایو کمتر است.
۸. قابلیت اسمارت
قابلیت SMART در درایوهای سالید بر بسیاری از اطلاعات نظارت دارد. اطلاعات کاربردی مانند نمایش سوابق، درصد چرخه مقاومت، تخمین عمر باقی مانده و به‌طورکلی وضعیت سالید ازجمله وظایف این قسمت بوده که در برخی از درایوهای سالید قرار داده‌شده است.
۹. قابلیت TRIM و پاک‌سازی
قابلیت تریم در درایوهای سالید به عملکردی اشاره دارد که سیستم به‌صورت خودکار به پاک‌سازی اطلاعات به‌دردنخور می‌پردازد. این عمل یک نوع difragement خودکار است که باعث می‌شود همیشه اطلاعات مرتب بمانند. درصورتی‌که این قابلیت در هاردها وجود نداشت؛ بعد از مدتی از کار می‌افتادند و قسمتی از حجم درایو نیز بدون استفاده باقی می‌ماند. در هر دو حالت، درصورتی‌که وظیفه‌تریم و پاک‌سازی در یک درایو بیش‌ازاندازه یا به‌صورت بسیار کم صورت بگیرد؛ بر روی عملکرد هارد SSD تأثیر منفی می‌گذارد. اگر سیستم‌عامل شما از عملکردتریم و پاک‌سازی پشتیبانی می‌کند، درایور سازگار با TRIM انتخاب کنید. ویندوز از نسخه ۷ به بعد و اپل از نسخه OS 10.7 یا Lion از این قابلیت پشتیبانی می‌کند.